بررسی ساخت کنترل و گروه اسمی غیر آشکار در زبان کردی سورانی بر اساس نظریه ی حاکمیت و مرجع گزینی

چکیده هدف از پژوهش حاضر ، در مرحله ی اول، بررسی وجود یا عدم وجود ضمیر مستتر در زبان کردی سورانی است. کردی سورانی یکی از شاخه های اصلی زبان کردی است که به نوعی می توان گفت در میان سایر گویش های کردی، یک زبان کردی معیار محسوب می گردد. برای این منظور ابتدا چند جمله ی مرکب از زبان کردی سورانی ، که بند متمم آنها از نوع التزامی می باشد، انتخاب می شود. سپس با ارائه ی دو استدلال یعنی ملاک نقشهای معنایی و اصل الف مرجع گزینی ثابت می گردد که در جایگاه نهاد بند متمم، نیاز به یک فاعل، گزیر ناپذیر است. از آنجا که هیچ گروه اسمی از نوع آشکار نمی تواند این جایگاه را اشغال کند، نهایتاً نتیجه گرفته می شود که فاعل مذکور باید یک گروه اسمی غیر آشکار باشد. پس از اثبات وجود این گروه اسمی غیر آشکار، آن را با چهار مقوله ی تهی شناخته شده مورد سنجش و ارزیابی قرار می دهیم تا روشن گردد که با ویژگیهای کدام یک از این مقولات چهار گانه هم خوانی دارد. ابتدا این فاعل تهی را رد یک گروه اسمی به حساب می آوریم. رد گروه اسمی را هم در ساختار های مجهول می توان یافت و هم در ساختارهای ارتقا. در مورد جملات مجهول با ارئه ی دو استدلال یعنی صافی حالت و ملاک نقشهای معنایی ثابت می شود که رد گروه اسمی موجود در این جملات ماهیتی کاملاً متفاوت از فاعل تهی مورد بحث دارد. همچنین در ساختارهای ارتقایی نیز از طریق دو استدلال یعنی محدودیتهای گزینشی و عناصر توافق منفی یکبار دیگر ثابت می گردد که فاعل تهی مورد بحث رد یک گروه اسمی نیست. در حالت دوم فرض بر این است که فاعل تهی یک ضمیر ناملفوظ است . در اینجا نیز با ارائه سه استدلال یعنی هم نمایگی نهاد ها، تطابق افعال موجود در بنهای متمم و اصلی و نیز شرط موضعی، فرض مذکور باطل می گردد. تلقی رد یک عملگر تهی از فاعل تهی مذکور نیز، در حالت سوم راه به جایی نمی برد. نهایتاً در حالت چهارم فرض را بر این می گیریم که فاعل تهی یک ضمیر مستتر با ویژگی (+ضمیر ارجاعی،+ضمیر معمولی ) است. مشکلی که در این فرض به چشم می خورد مربوط است به قضیه ی ضمیر مستتر که بر مبنای آن ضمیر مستتر نباید تحت حاکمیت واقع گردد. این مشکل نیز نهایتاً با توسل به فرضیه ی فاعل درون گروه فعلی (کوپمن و اسپرتیش، 1988) مرتفع می گردد. بر اساس این فرضیه، فاعل در زیر ساخت در جایگاه مشخص گر گروه فعلی قرار دارد که این جایگاه یک جایگاه فاقد حاکم است. پس از اثبات وجود ضمیر مستتر در زبان کردی سورانی، در بخش دوم این تحقیق، انواع کنترل به لحاظ اجباری یا اختیاری بودن را مورد بررسی قرار می دهیم. در این بخش با توسل به ویژگیهای ذکر شده برای کنترل اجباری توسط کوستر (1984)، ثابت می کردد که در زبان کردی سورانی، کنترل از نوع اجباری وجود دارد. همچنین در ادامه ی تحقیق مشخص می گردد که در این زبان دو ساختار مختلف برای کنترل اختیاری نیز یافت می شود. یکی کنترل اختیاری موجود در گروه های مصدری و دیگری کنترل اختیاری موجود در جملات غیر شخصی.